Amur biały to fascynujący gatunek ryby z rodziny karpiowatych, który od wieków przyciąga uwagę hodowców i wędkarzy na całym świecie. Dzięki swoim zaletom użytkowym został on szeroko rozprzestrzeniony poza naturalne siedliska, co czyni go jednym z najbardziej znanych gatunków w akwakulturze.
Charakterystyka i wygląd amura białego
Amur biały, znany naukowo jako Ctenopharyngodon idella, jest jedynym przedstawicielem swojego rodzaju. Charakteryzuje się wydłużonym, walcowatym ciałem, które jest nieznacznie spłaszczone bocznie. Jego głowa jest szeroka, a pysk tępy, co nadaje mu charakterystyczny wygląd. Ciało amura pokrywają duże łuski, które w linii bocznej występują w ilości 40-42. Na pokrywach skrzelowych znajdują się wyraźne promieniste rowki, a płetwy grzbietowe i odbytowe mają odpowiednio 10 i 11 promieni.
Zabarwienie ryby zmienia się od ciemnozielonego na grzbiecie do jaśniejszego, żółtozielonkawego na bokach, co tworzy efekt siatki z ciemno obramowanych łusek. W czasie zimowania ciało amura pokrywa się grubą warstwą śluzu, który czasem odrywa się i spływa z prądem wody. Dorosłe osobniki mogą osiągać do 150 cm długości i ważyć aż 45 kg, co czyni je jednymi z większych ryb w swojej rodzinie.
Występowanie i zasięg geograficzny
Naturalnym siedliskiem amura białego są Chiny oraz dorzecze rzeki Amur. Jednak ze względu na jego zalety użytkowe, gatunek ten został aklimatyzowany w wielu krajach na całym świecie. W Europie amur pojawił się w 1950 roku, a do Polski wprowadzono go w 1964 roku, najpierw w kompleksie jezior konińskich oraz jeziorze Dgał Wielki na Pojezierzu Mazurskim.
W kolejnych latach amur został zasiedlony w różnych rzekach i zbiornikach wodnych na całym świecie, w tym w Stanach Zjednoczonych, północnej Australii, Indiach, Danii i wielu innych miejscach. Żyje głównie w nizinnych rzekach i jeziorach, tworząc stada liczące od kilku do kilkunastu osobników. Zimuje w pobliżu dna, co pozwala mu przetrwać niekorzystne warunki klimatyczne.
Amur w Polsce
Amur biały jest obecnie szeroko rozpowszechniony w polskich wodach, a jego obecność jest wynikiem celowych działań introdukcyjnych. Nie podlega ochronie gatunkowej, co oznacza, że jego połowy nie są limitowane przez prawo. Pomimo braku naturalnego rozmnażania w Polsce, sztuczne tarło przeprowadza się w czerwcu i lipcu, co pozwala na utrzymanie populacji tego gatunku w naszych wodach.
Odżywianie i zachowanie
Amur biały jest rybą roślinożerną, której dieta zmienia się wraz z wiekiem. Młode osobniki żywią się głównie zooplanktonem, jednak już przy długości 6-10 cm zaczynają preferować roślinność wodną. Ich przewód pokarmowy wydłuża się wówczas do około 2–2,5 długości ciała, co pozwala na skuteczniejsze trawienie pokarmu roślinnego.
Amury preferują młode rośliny o miękkiej tkance, unikając tych o twardych i włóknistych strukturach. Wśród ulubionych gatunków znajdują się makroglony, takie jak gałęzatka czy ramienica. W miarę starzenia się, zmieniają swoje preferencje pokarmowe, zaczynając jeść więcej rzęs i rdestnic. Ich dieta jest również uzależniona od warunków środowiskowych, takich jak temperatura wody i poziom tlenu.
Wpływ na ekosystem
Wprowadzenie amura białego do nowych ekosystemów może mieć znaczący wpływ na skład roślinny tych środowisk. Często wprowadza się go celowo, aby kontrolować wzrost roślinności wodnej. Jednak intensywne zarybianie może prowadzić do całkowitego wyeliminowania roślin zanurzonych, co z kolei zwiększa obfitość fitoplanktonu i może prowadzić do zakwitów wody.
- Zmiana składu roślinności wodnej.
- Wpływ na różnorodność biologiczną.
- Zwiększenie obfitości fitoplanktonu.
- Możliwość zakwitów wody.
Rozród i cykl życiowy
Amur biały rośnie szybko i w sprzyjających warunkach może dożyć nawet 15 lat. Dojrzewa zazwyczaj w 6–7 roku życia, choć w rzece Jangcy może osiągnąć dojrzałość już w 4–5 roku. W Malezji amur dojrzewa już po 14 miesiącach, co świadczy o jego dużej adaptacyjności do różnych warunków środowiskowych.
Tarło odbywa się od kwietnia przez całe lato w dużych rzekach, gdzie ikra jest składana w otwartej toni wodnej. Jaja mają średnicę około 1,1 mm i po złożeniu pęcznieją, zwiększając swoją objętość nawet 50 razy. Inkubacja trwa zazwyczaj od 32 do 40 godzin przy temperaturze 27–29 °C. Narybek przebywa w spokojnych wodach przybrzeżnych, gdzie znajduje schronienie i pokarm.
Warunki rozmnażania
W Polsce amur biały nie rozmnaża się naturalnie, dlatego sztuczne tarło jest niezbędne do utrzymania populacji. Przeprowadza się je głównie w czerwcu i lipcu, co pozwala na efektywne zarządzanie tym gatunkiem w naszych wodach. Dzięki temu amur stał się ważnym elementem polskiego rybactwa, zarówno w kontekście hodowli, jak i połowów rekreacyjnych.
Co warto zapamietać?:
- Amur biały (Ctenopharyngodon idella) osiąga długość do 150 cm i wagę do 45 kg, co czyni go jednym z większych gatunków ryb karpiowatych.
- Wprowadzony do Polski w 1964 roku, amur biały nie podlega ochronie gatunkowej, co umożliwia jego swobodne połowy.
- Amur jest rybą roślinożerną, preferującą młode rośliny wodne, a jego dieta zmienia się z wiekiem, co wpływa na ekosystem.
- Rozród amura białego w Polsce odbywa się sztucznie w czerwcu i lipcu, ponieważ nie rozmnaża się naturalnie w polskich wodach.
- Wprowadzenie amura do nowych ekosystemów może prowadzić do zmiany składu roślinności, zwiększenia fitoplanktonu oraz ryzyka zakwitów wody.
