Hieny to fascynujące stworzenia, które od wielu lat budzą zainteresowanie zarówno badaczy, jak i miłośników przyrody. Ich unikalne cechy i zachowania czynią je jednymi z najbardziej charakterystycznych drapieżników na naszej planecie. Przyjrzyjmy się bliżej hienom, ich występowaniu oraz trybowi życia.
Opis gatunku
Hieny należą do rodziny hienowatych (Hyaenidae), która jest częścią podrzędu kotokształtnych (Feliformia) w obrębie rzędu drapieżnych (Carnivora). Rodzina ta obejmuje cztery współczesne gatunki, z których najbardziej znane to hiena cętkowana (Crocuta crocuta), hiena pręgowana, hiena brunatna oraz protel. Każdy z tych gatunków charakteryzuje się unikalnym umaszczeniem i rozmiarem.
Hieny mają bardzo charakterystyczną sylwetkę, co sprawia, że nie sposób pomylić ich z innymi drapieżnikami. Przód ich ciała jest wyraźnie masywniejszy i wyższy niż tył, co nadaje im specyficzny, zgarbiony wygląd. Jest to efekt silnie rozwiniętych mięśni przednich łap, barków, szyi i głowy. Hieny są również znane z krótkiego, masywnego pyska oraz spiczastych lub zaokrąglonych uszu.
Największy współcześnie żyjący gatunek, hiena cętkowana, osiąga długość ciała od 0,95 do 1,66 m, a jej masa ciała może sięgać od 40 do 86 kg.
Umaszczenie
Hieny cętkowane mają brązowo-żółte futro z brunatnymi nieregularnymi cętkami, co pomaga im w kamuflażu w ich naturalnym środowisku. Hiena pręgowana i protel grzywiasty posiadają sierść szarą z czarnymi pręgami oraz wydatną grzywę ciemnych włosów na karku. Hiena brunatna wyróżnia się ciemnobrązową sierścią ze słabo zaznaczonymi pręgami i najsilniej rozwiniętą grzywą, która pokrywa cały przód ciała.
Występowanie
Obecny zasięg występowania hien obejmuje tereny Afryki na południe od Sahary, Półwysep Arabski, Azję Mniejszą, Pakistan oraz Indie. Jeszcze w plejstocenie hieny zasiedlały całą Europę, w tym Wyspy Brytyjskie, oraz Azję wraz z południowymi rejonami Syberii. Interesującym przypadkiem jest jeden gatunek hien, Chasmaporthetes ossifragus, który zasiedlił Amerykę Północną.
Współcześnie hieny dostosowały się do życia w różnorodnych środowiskach, od sawann po pustynie. Ich zdolność adaptacji sprawia, że mogą przetrwać w bardzo wymagających warunkach.
Tryb życia
Hieny prowadzą wysoce zhierarchizowane życie społeczne. U hien cętkowanych panuje matriarchat, co oznacza, że samice są większe i silniejsze od samców i to one tworzą trzon stada. Klan hien może liczyć nawet do 80 osobników, choć zazwyczaj jest ich mniej. Samice pozostają w klanie, podczas gdy samce wędrują między klanami.
Hierarchia i agresja
Samice hien mają dużo męskich hormonów, co wpływa na ich agresywność i dominację. W klanach hien cętkowanych często dochodzi do krwawych walk o pozycję społeczną. Podobne walki zdarzają się pomiędzy rywalizującymi klanami, najczęściej o tereny łowieckie.
Polowanie i dieta
Hieny są znane ze swojej zdolności do polowania zarówno w grupach, jak i samotnie. Hieny cętkowane polują na antylopy i inne ssaki kopytne, a także odżywiają się padliną. Hieny brunatne i pręgowane polują na mniejsze zwierzęta, takie jak młode gazele i gryzonie. Protel jest wyspecjalizowanym gatunkiem, który żywi się głównie termitami i chrząszczami.
- Hieny cętkowane są aktywnymi drapieżnikami polującymi grupowo.
- Samica potrafi samotnie powalić antylopę trzykrotnie większą od siebie.
- Hieny brunatne i pręgowane częściej odżywiają się padliną.
- Protel żywi się głównie termitami i chrząszczami.
Poziom zagrożenia
Liczebność hien spada, a w niektórych rejonach Afryki są one zagrożone wyginięciem. Główne zagrożenia to utrata siedlisk oraz prześladowania związane z atakami na zwierzęta domowe i łowne. W przeszłości dochodziło także do ataków hien na ludzi, zwłaszcza w czasie epidemii śpiączki w Ugandzie w latach 1908–1909 oraz 1950–1951.
Hieny odgrywają ważną rolę w ekosystemie jako czyściciele, pomagając utrzymać równowagę w przyrodzie. Ich unikalne zdolności adaptacyjne i hierarchiczne struktury społeczne czynią je fascynującymi obiektami badań.
Co warto zapamietać?:
- Hieny należą do rodziny hienowatych (Hyaenidae) i obejmują cztery gatunki: hiena cętkowana, hiena pręgowana, hiena brunatna oraz protel.
- Hiena cętkowana, największy gatunek, osiąga długość od 0,95 do 1,66 m i masę od 40 do 86 kg.
- Występują głównie w Afryce na południe od Sahary, Półwyspie Arabskim oraz w Azji Mniejszej, Pakistanie i Indiach.
- Hieny prowadzą zhierarchizowane życie społeczne, z matriarchatem u hien cętkowanych, gdzie klan może liczyć do 80 osobników.
- Liczebność hien spada z powodu utraty siedlisk i prześladowań; pełnią ważną rolę jako czyściciele w ekosystemie.
