Okoń pospolity, znany również jako Perca fluviatilis, to fascynujący gatunek drapieżnej ryby należący do rodziny okoniowatych. Jego charakterystyczne cechy oraz szerokie rozprzestrzenienie sprawiają, że jest obiektem zainteresowania zarówno wędkarzy, jak i badaczy przyrody. W poniższym artykule przyjrzymy się bliżej jego występowaniu, cechom fizycznym, sposobom odżywiania oraz procesowi rozrodu.
Występowanie okonia
Okoń pospolity występuje w licznych europejskich akwenach, z wyłączeniem Półwyspu Iberyjskiego, północnej Szkocji, zachodniej Skandynawii oraz południowych i środkowych Włoch. Jego obecność zanotowano również w Azji aż po Kołymę. Warto zaznaczyć, że okoń został introdukowany w niektórych rejonach, takich jak Irlandia i Australia.
Ryba ta preferuje zarówno wody płynące, jak i stojące, a także słonawe wody przybrzeżne estuariów rzek. Spotykana jest na głębokościach do 1000 metrów n.p.m. Młodsze osobniki często tworzą ławice, natomiast starsze żyją samotnie lub w niewielkich grupach.
Cechy fizyczne okonia
Okoń charakteryzuje się wysokim, bocznie spłaszczonym ciałem pokrytym małymi, ktenoidalnymi łuskami, które są mocno osadzone w skórze. Jego pokrywy skrzelowe zakończone są ostrymi kolcami, a ich górna krawędź jest ząbkowana. Duży otwór gębowy umożliwia mu efektywne polowanie.
Ubarwienie okonia może się różnić w zależności od środowiska – od ciemnoszarego do oliwkowozielonkawego grzbietu, przez jaśniejsze boki, aż po biały lub czerwonawy brzuch. Warto zauważyć, że samce są zwykle bardziej jaskrawo ubarwione niż samice.
Odżywianie i zachowania żywieniowe
Główne źródła pokarmu
Okoń żeruje głównie o wschodzie i zachodzie słońca, choć można go spotkać aktywnego również w innych porach dnia. Młode osobniki żywią się planktonem, podczas gdy dorosłe ryby preferują większe ofiary. Jednym z głównych składników diety okonia są skorupiaki z rzędu Calanoida, a w szczególności gatunek Eudiaptomus gracilis.
Narybek nie gardzi również ikrą innych ryb, zwłaszcza karpiowatych, co czyni go dość wszechstronnym drapieżnikiem. Dorosłe okonie polują głównie na mniejsze ryby, takie jak płocie, oraz większe bezkręgowce, na przykład raki.
Techniki żerowania
Podczas polowania okoń stosuje różne techniki, aby skutecznie zdobyć pokarm. Często lokalizuje ofiary, wypatrując oznak ich aktywności. Wędkarze często obserwują te ryby, gdy żerują na ławicach małych rybek, co stanowi nie lada widowisko.
Wędkarze stosują różne metody połowu, takie jak spinning, połów spod lodu czy użycie żywej lub martwej ryby jako przynęty. Popularną techniką jest również łowienie na spławik, grunt oraz muchę.
Rozród okonia
Proces tarła
Okoń trze się od marca do czerwca, wybierając płycizny jako miejsce składania ikry. Samica jest w stanie złożyć od 12 000 do 300 000 ziaren ikry, które mają średnicę 2–2,5 mm. Ikra przyklejana jest do kamieni, zanurzonych gałęzi oraz roślin wodnych, tworząc długie wstęgi.
Po około 14–21 dniach następuje wylęg, a świeżo wylęgłe larwy mierzą 3–6 mm. Posiadają one jajowatego kształtu woreczek żółtkowy z kroplą tłuszczu, która umożliwia im unoszenie się na wodzie.
Wartości ochronne
W Polsce okoń pospolity podlega ochronie od 2011 roku. Wymiar ochronny wynosi 15 cm, choć w niektórych okręgach może być wyższy, na przykład w lubelskim oraz Okręgu Nadnoteckim wynosi 18 cm. Ryby te są również cenione w gastronomii, a w restauracjach nad brzegami jezior Genewskiego i Bourget popularnością cieszą się smażone filety z okonia.
Znaczenie gospodarcze i rekreacyjne
Chociaż okoń nie posiada większego znaczenia gospodarczego, jego delikatne i smaczne mięso jest cenione przez smakoszy. W niektórych akwenach gatunek ten stanowi istotną część sumarycznej masy połowów. Przykładowo, z Jeziora Genewskiego w latach 1986–1994 pozyskiwano rocznie średnio 403 tony tej ryby.
„W wielu restauracjach u brzegów jezior Genewskiego i Bourget jedną ze specjalności są panierowane, smażone filety z okonia (fr. filets de perches).”
Okoń jest również chętnie łowiony przez wędkarzy, którzy doceniają jego walory rekreacyjne. Połów tej ryby stanowi wyzwanie, a złowienie dużego okonia jest powodem do dumy dla każdego miłośnika wędkowania.
Co warto zapamietać?:
- Okoń pospolity (Perca fluviatilis) występuje w Europie, z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego i północnej Szkocji, oraz w Azji aż po Kołymę.
- Ryba preferuje wody płynące i stojące, osiągając głębokości do 1000 metrów n.p.m., a młodsze osobniki tworzą ławice.
- Okoń żeruje głównie na planktonie (młode osobniki) oraz mniejszych rybach i skorupiakach (dorośli), polując głównie o wschodzie i zachodzie słońca.
- Samice składają od 12 000 do 300 000 ziaren ikry w okresie tarła (marzec-czerwiec), a ikra przyklejana jest do kamieni i roślin wodnych.
- Okoń pospolity podlega ochronie w Polsce od 2011 roku, z wymiarem ochronnym wynoszącym 15 cm, a jego mięso jest cenione w gastronomii.
