Wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris) to uroczy gryzoń, który fascynuje swoją zwinnością i sprytem. Jest powszechnie spotykana w lasach oraz parkach Europy i Azji, a jej obecność jest niezwykle istotna dla ekosystemów, w których żyje. W artykule przyjrzymy się bliżej budowie, trybowi życia, występowaniu oraz zagrożeniom, jakie napotyka ten sympatyczny mieszkaniec naszych lasów.
Jak wygląda wiewiórka pospolita?
Wiewiórka pospolita to niewielki gryzoń, którego tułów wraz z głową osiąga długość od 20 do 24 cm, a ogon mierzy od 17 do 20 cm. Masa ciała waha się od 200 do 300 gramów. Warto podkreślić, że ubarwienie wiewiórek jest zmienne, co doprowadziło do wyodrębnienia aż 23 podgatunków. Najczęściej spotykane są dwa warianty kolorystyczne: jeden ma rudą część grzbietową, szare boki i białą część brzuszną, drugi zaś ma grzbiet czarnobrunatny z białą częścią brzuszną i cieniowanymi bokami.
Jesienią wiewiórki zmieniają futro na bardziej gęste i szare, co jest przystosowaniem do zimowych warunków. Ogon wiewiórki, pokryty włosem rozmieszczonym w dwóch pasmach, jest nie tylko piękną ozdobą, ale pełni także funkcję stabilizującą podczas skoków i zapewnia ciepło. Charakterystyczne dla wiewiórek są także długie uszy zakończone kitkami.
Jakie jest pożywienie wiewiórki?
Dieta wiewiórki pospolitej jest zróżnicowana i zależy od pory roku. W jej skład wchodzą nasiona, takie jak żołędzie, orzechy oraz nasiona sosny. Wiewiórki zjadają również pączki drzew, grzyby, owoce, a w razie potrzeby także owady, jaja i pisklęta. Jesienią te gryzonie gromadzą zapasy żywności, które pomagają im przetrwać zimę.
Zimą wiewiórki spożywają około 35 gramów pokarmu dziennie, podczas gdy wiosną ich zapotrzebowanie wzrasta do 80 gramów dziennie. Warto zaznaczyć, że wiewiórki są także sprzymierzeńcami leśników, ponieważ zapominając o niektórych swoich zapasach, przyczyniają się do rozprzestrzeniania nowych drzew.
Gdzie można spotkać wiewiórki?
Wiewiórka pospolita występuje w Europie i północnej Azji, a w Polsce jest powszechna w różnych typach lasów, w tym liściastych, mieszanych i iglastych. Można ją spotkać także w parkach, zalesieniach, przydomowych ogrodach oraz sadach. Najczęściej wybiera miejsca bogate w drzewa, jak dęby czy orzechy laskowe, gdzie łatwo znajduje pożywienie.
Wiewiórki preferują mieszkanie w dziuplach drzew, które wyścielają mchem i porostami. Często wykorzystują także gniazda ptaków, dobudowując zadaszenie lub budując własne gniazda z gałęzi w koronach drzew. Żyją samotnie, rzadko łącząc się w pary, co również wpływa na ich wybory siedliskowe.
Jakie są zagrożenia dla wiewiórki pospolitej?
Mimo że wiewiórka pospolita jest gatunkiem szeroko rozpowszechnionym, napotyka na swojej drodze wiele zagrożeń. Na Wyspach Brytyjskich i w północnych Włoszech jest zagrożona przez inwazyjny gatunek – wiewiórkę szarą sprowadzoną z Ameryki Północnej, która konkuruje o zasoby oraz przenosi wirus Squirrel poxvirus, śmiertelny dla wiewiórek pospolitych.
W Polsce wiewiórka była objęta ochroną ścisłą do 2014 roku, a obecnie podlega ochronie częściowej. Ważne jest, aby dbać o zachowanie jej naturalnych siedlisk oraz monitorować populacje i w miarę potrzeby podejmować działania ochronne. Zagrożenia dla wiewiórki to także kuny i ptaki drapieżne, które mogą polować na młode osobniki.
Warto podkreślić, że ochrona wiewiórek jest istotna nie tylko z punktu widzenia zachowania bioróżnorodności, ale także jako element zrównoważonego ekosystemu leśnego.
Czy wiewiórki budują gniazda?
Wiewiórki są znane ze swojej zręczności w budowie gniazd, które najczęściej znajdziemy w koronach drzew. Gniazda te są starannie splecione z gałązek i wyścielone miękkimi materiałami jak mech. Często wiewiórki korzystają także z dziupli drzew czy gniazd ptaków, dodając jedynie kilka poprawek, aby dostosować je do swoich potrzeb.
Gniazda wiewiórek pełnią rolę schronienia przed drapieżnikami oraz miejscem wychowywania młodych. Samica rodzi zwykle od 3 do 7 młodych, które po narodzinach są ślepe i nagie. Po około 30 dniach otwierają oczy, a usamodzielniają się w wieku 10 tygodni.
Jak wiewiórki spędzają zimę?
Wiewiórki nie zapadają w sen zimowy, ale mogą ograniczać wychodzenie z gniazda w chłodniejszych miesiącach. Ich głównym zajęciem przed zimą jest gromadzenie zapasów żywności, które rozmieszczają w różnych miejscach. Zdarza się, że zapominają o niektórych zapasach, co przyczynia się do rozwoju nowych drzew na wiosnę.
- Gromadzenie zapasów przed zimą.
- Budowanie gniazd w bezpiecznych miejscach.
- Ograniczenie aktywności w zimie.
- Wykorzystywanie zgromadzonych zapasów żywności.
Jak możemy chronić wiewiórki?
Ochrona wiewiórek wymaga podejmowania różnych działań mających na celu zapewnienie im odpowiednich warunków do życia. Jednym z takich działań jest instalowanie budek lęgowych w lasach i parkach, które mogą służyć jako schronienia dla wiewiórek. Ważne jest, aby budki były odpowiednio skonstruowane i zamontowane na wysokości od 3 do 5 metrów.
Podczas umieszczania budek należy zwrócić uwagę, by otwór wejściowy był skierowany na południe. Dzięki temu wiewiórki będą miały dostęp do ciepła słonecznego. Budki powinny być także zabezpieczone przed drapieżnikami, aby zapewnić bezpieczeństwo młodym wiewiórkom.
Instalacja budek lęgowych jest jednym z najprostszych sposobów na wsparcie populacji wiewiórek i ochronę ich naturalnego środowiska.
Co warto zapamietać?:
- Wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris) osiąga długość 20-24 cm, ogon 17-20 cm, a masa ciała wynosi 200-300 g.
- Dieta obejmuje nasiona, owoce, pączki drzew oraz owady; zimą spożywa około 35 g pokarmu dziennie, a wiosną 80 g.
- Występuje w Europie i północnej Azji, preferując lasy liściaste, mieszane i iglaste oraz parki i ogrody.
- Zagrożenia to inwazyjna wiewiórka szara, drapieżniki oraz utrata siedlisk; w Polsce podlega ochronie częściowej.
- Ochrona wiewiórek obejmuje instalację budek lęgowych w lasach i parkach, co wspiera ich populację i naturalne środowisko.
